شهادت بر شهادت

همانطور که می دانید، شهادت یکی از دلایل اثبات دعوی است و شرایط خاصی دارد که موجب می شود اشخاصی که نسبت به موضوعی اطلاع دارند، در دادگاه حضور یافته و اطلاعات خود را بیان نمایند؛ اما شهادت بر شهادت برای مواقعی است که بنا به دلایلی، شاهد اصلی نتواند در دادگاه حضور یافته و شهادت خود را ادا کند که در این صورت، ضمن وجود شرایط خاصی، شهادت بر شهادت امکان پذیر خواهد بود.

در ادامه این مقاله به بررسی شهادت بر شهادت در امور کیفری و حقوقی، شرایط آن و انکار آن می پردازیم؛ برای اطلاع از این موارد، لطفاً تا انتهای این مقاله ما را همراهی کنید.

مفهوم شهادت بر شهادت

بر اساس نص صریح قانون آیین دادرسی کیفری و قانون آیین دادرسی مدنی، شهادت، یکی از موارد ادله اثبات دعوی بوده و رایج ترین دلیل اثبات ادعا، بی گناهی و دفاع محسوب می شود.

به طور کلی شهادت یا گواهی یعنی شخصی که به جزئیات موضوع دعوی آگاه است و در جریان آن قرار دارد، ضمن برخورداری از شرایط لازم، در محضر مقام قضایی حاضر شود و آن ها را بیان کند.

شهادت بر روی تصمیم و رأی قاضی تاثیر گذار است، البته میزان اعتبار آن به نظر قاضی بستگی دارد؛ اما گاهی اوقات، بنا به دلایل مختلفی نظیر فوت، بیماری، غیبت و... ممکن است شاهد اصلی نتواند در دادگاه حاضر شود، در چنین مواقعی، شهادت بر شهادت قابل استفاده می باشد.

شهادت بر شهادت یعنی شاهدی که خود به شخصه، نسبت به موضوع شهادت اطلاعی ندارد، شهادت می دهد که قبلا شاهدی بر آن موضوع شهادت داده است؛ به بیان بهتر، شهادت بر شهادت به این معناست که شخصی در نزد قاضی حاضر شده و شهادت دهد که شخص دیگری در حضور وی، شهادت داده است.

در شهادت بر شهادت، شاهدی که در جریان ماوقع قرار دارد را شاهد اصلی و شاهدی که بر شهادت شاهد اصلی گواهی می دهد را شاهد فرعی می گویند؛ این نوع از شهادت، در مسائل حقوقی و کیفری قابل استناد است.

اعتبار شهادت بر شهادت

برای اطلاع از اعتبار شهادت بر شهادت، بهتر است ابتدا این نوع از شهادت را در امور حقوقی و امور کیفری بررسی کنیم؛ ماده 231 قانون آیین دادرسی مدنی، شرایط شهادت بر شهادت در امور حقوقی را پیش بینی نموده است:

در کلیه دعاوی که جنبه حق الناس دارد، اعم از امور جزایی یا مدنی (مالی و غیر آن) هر گاه به علت غیبت یا بیماری، سفر، حبس و امثال آن، حضور گواه اصلی متعذر یا متعسر باشد، گواهی بر شهادتِ گواه اصلی، مسموع خواهد بود.

همچنین ماده 188 قانون مجازات اسلامی، شرایط شهادت بر شهادت در امور کیفری را تصریح کرده است: شهادت بر شهادت شرعی در صورتی معتبر است که شاهد اصلی فوت نموده و یا به علت غیبت، بیماری و امثال آن، حضور وی متعذر باشد.

از دقت در مفاد مواد مذکور نتیجه میگیریم که شهادت بر شهادت در صورتی مسموع و معتبر است که شاهد اصلی بنا به دلایلی، نتواند در دادگاه حاضر شود و شهادت خود را ادا نماید که در این صورت، می تواند نزد فرد دیگری شهادت خود را بیان کند و شاهد فرعی، نزد قاضی دادگاه شهادت دهد که شاهد اصلی، درباره موضوع پرونده مطالبی را بیان نموده است.

شرایط شهادت بر شهادت

شرایط شهادت بر شهادت نیز در قانون بیان شده است که یکی از مهم ترین شرایط آن در امور حقوقی و امور کیفری این است که شاهد فرعی نیز شرایط شهادت شرعی را داشته باشد تا دادگاه بتواند به اعتبار شهادت وی، حکم صادر کند.

بنابراین شرایط شهادت که در مورد شهادت بر شهادت نیز وجود دارد، آن است که شاهد بالغ، عاقل، عادل و حلال زاده باشد. همچنین شاهد باید در موضوع دعوی، ذینفع نباشد، با طرفین خصومت نداشته باشد و به ولگردی یا تکدی گری مشغول نباشد که همه این موارد، علاوه بر شاهد اصلی، باید در شاهد فرعی نیز وجود داشته باشد تا شهادت او شرعی بوده و مورد پذیرش واقع شود.

یک مطلب قابل ذکر درباره شهادت این است که بر اساس قانون مجازات اسلامی، در صورتی که شاهد اصلی بعد از بیان کردن شهادت توسط شاهد فرعی و قبل از صدور رأی قاضی، شهادت خود را انکار کند، شهادت بر شهادت نیز بی اعتبار خواهد شد و مطابق قانون، دادگاه نمی تواند با استناد به آن، رأی صادر کند؛ اما اگر انکار شهادت توسط شاهد اصلی، بعد از صدور رأی دادگاه صورت بگیرد، اثری نخواهد داشت و همان شهادت، ملاک عمل دادگاه می باشد.

نکته: طبق تبصره 2 ماده 188 قانون مجازات اسلامی، شهادت بر شهادتِ شاهدِ فرع، معتبر نیست و مورد پذیرش واقع نمی شود.

شهادت بر شهادت در امور کیفری

شهادت بر شهادت در امور کیفری در ماده 188 و 189 قانون مجازات اسلامی، پیش بینی شده است؛ طبق قانون، شهادت بر شهادت در امور کیفری مختص مواردی است که شاهد اصلی فوت کرده یا بنا به دلایلی نتواند در دادگاه حاضر شود و در غیر این موارد، شهادت بر شهادت در امور کیفری، مورد پذیرش و مسموع نخواهد بود.

ماده 189 قانون مجازات اسلامی در رابطه با شهادت بر شهادت در امور کیفری بیان داشته است: جرائم موجب حد و تعزیر با شهادت بر شهادت اثبات نمی شود، لکن قصاص، دیه و ضمان مالی با آن قابل اثبات است.

شهادت بر شهادت در امور حقوقی

بر اساس قانون آیین دادرسی مدنی و قانون مدنی، شهادت بر شهادت در تمامی دعاوی حقوقی، اعم از اینکه دعاوی مالی یا غیر مالی باشد، مورد پذیرش قاضی قرار خواهد گرفت؛ البته شهادت بر شهادت در امور حقوقی، تنها در صورتی مسموع است که شاهد اصلی بنا به دلایلی نظیر بیماری، سفر، حبس بودن و امثال آن، نتواند در دادگاه حضور یابد و شهادت دهد.

علاوه بر آن، شاهد فرعی که نزد قاضی شهادت بر شهادت را ادا می کند، باید شرایط شاهد و شهادت را داشته باشد و شهادت بر شهادت تنها در صورتی معتبر است که هم شاهد اصلی و هم شاهد فرعی، شرایط مذکور را دارا باشند که مهم ترینِ آن ها شامل موارد زیر است:

• شهادت از روی قطع و یقین باشد.
• شهادت با موضوع دعوی مطابقت داشته باشد.
• شهادت شاهدان (اصلی و فرعی) با یکدیگر منطبق باشد.

شهادت بر شهادت زنان

انکار شهادت بر شهادت