ضمن عقد بده یا تعهد عقدی، یک مفهوم حقوقی است که به تعهد یا وعده‌نامه‌ای اشاره دارد که طرفین در یک قرارداد به یکدیگر می‌دهند. این تعهدات می‌توانند شامل انجام یک کار خاص، ارائه خدمات، یا انتقال اموال باشند و طرفین در زمان انعقاد قرارداد، به طور رسمی تصمیم‌گیری می‌کنند که چه اقداماتی را انجام دهند و در ازاء آن تعهدات حقوقی را متقابل بپذیرند.

این تعهدات می‌توانند تحت تأثیر قوانین محلی یا ملی، اصول عدالت و مفاد اخلاقی قرار گیرند. و امکان دارد توسط قضات یا مراجع حل اختلاف تفسیر شوند.

در مجموع، ضمن عقد بده اساساً پایه حقوقی را برای انجام و اجرای قراردادها فراهم می‌کند و نقش مهمی در اطمینان از اجتناب از تعدیل یا نقض قراردادها ایفا می‌کند. لذا باید قوانین و تعهدات به صورت صریح و با دقت قید شوند تا ابهامی در اجرای آن پیش نیاید.

شروط ضمن عقد چیست؟

شروط ضمن عقد، تعهداتی است که در حین ازدواج با توافق زن و شوهر وارد مفاد قرارداد ازدواج آن‌ها می‌شود.

این شروط می‌توانند در مورد هر موضوعی باشند که زن و شوهر توافق کنند، به شرط آنکه خلاف شرع یا قانون نباشند.

در قانون مدنی ایران، ماده‌های ۲۳۲ تا ۲۳۷ به شروط ضمن عقد اختصاص دارد و بر اساس این مواد، شروطی که با عقد ازدواج منعقد می‌شوند، در صورتی که مخالف شرع یا قانون نباشند، نافذ و لازم‌الاجرا هستند.

این امر یک ابزار مهم برای زن و شوهر است تا بتوانند حقوق و تعهدات خود را در زندگی مشترک مشخص کنند و به حل اختلافات احتمالی در آینده نیز کمک کنند.

نکته قابل توجه این است که در ایران، شروط ضمن عقد معمولاً در دفتر ازدواج نوشته می‌شوند و به سند ازدواج اضافه می‌شوند.

با این حال، شروط ضمن عقد می‌توانند به صورت شفاهی نیز بیان شوند، اما در این صورت، اثبات آن‌ها در صورت اختلاف، دشوارتر خواهد بود.

شروط ۱۲گانه

شروط ۱۲ گانه ضمن عقد (معروف به شرایط ازدواج) به شرایط حقوقی، مالی، خانوادگی و اجتماعی اشاره دارد که بین دو طرف برای ازدواج در قرارداد ازدواج تعیین می‌شود.

این شرایط در قرارداد ازدواج موجود بوده و تعیین حقوق و تعهدات هر دو طرف در طول زندگی مشترک است.

شروط ۱۲ گانه ضمن عقد عبارتند از:

●   شرط توافق دو طرف برای ازدواج

●   تعیین مهریه

●        تعهدات مالی دو طرف

●        رعایت قوانین مربوط به ازدواج و خانواده

●   تقسیم اموال در صورت طلاق

●        حقوق و تعهدات فرزندان

●   تعیین مسکن

●   عدم رابطه جنسی با سایر افراد

●        خروج از کشور

●   اختصاص وقت مشخص برای خانواده

●   نحوه حضانت فرزندان

●   تعهدات و شرایط متفاوت مانند شرایط مربوط به سلامتی، پشتیبانی در بیماری و....

علاوه بر شروط ضمن عقد درج شده در سند ازدواج ، زوجین نیز با توافق یکدیگر می توانند شروطی را به آن اضافه کنند .

همانطور که گفتیم این شروط به طور چاپی در عقدنامه های ازدواج وجود نداند ولی می‌توان در قسمت توضیحات آنها را نوشت‌.

بهترین شروط ضمن عقد که گامی در جهت یکسان سازی حقوق زن و مرد در عقد نکاح است، می توان به موارد زیر اشاره کرد:

●   شرط تحصیل:

شرط تحصیل در ضمن عقد، یکی از شروطی است که زوجین می‌توانند در هنگام عقد نکاح در عقدنامه خود قید کنند.

به موجب این شرط، زوج متعهد می‌شود که هیچ مانعی بر سر راه تحصیلات زوجه قرار ندهد و اختیار تام و بلاعزل در مورد تمام مسائل مربوط به تحصیلات زوجه را به خود او واگذار نموده و هیچ ادعایی بر آن نداشته باشد.

این شرط، حق تحصیل زوجه را تضمین می‌کند و از محرومیت او در مسیر فراگیری و پیشرفت به موجب ممانعت‌های شوهر، جلوگیری می‌کند.

در شرط تحصیل، معمولاً قید می‌شود که زوجه می‌تواند در هر مقطعی از تحصیلات و در هر زمانی که بخواهد ادامه دهد.

این شرط در ضمن عقد، یک شرط لازم است و بدان معناست که زوج نمی‌تواند در آینده، به بهانه‌های مختلف، از اجرای این شرط خودداری کند.

شرط اشتغال:

شرط اشتغال در ضمن عقد نکاح، شرطی است که به موجب آن، زوجین توافق می‌کنند که زوجه حق اشتغال داشته باشد یا نداشته باشد. این شرط می‌تواند به صورت مطلق یا محدود باشد.

در شرط اشتغال مطلق، زوجه حق هرگونه اشتغالی را دارد، مگر اینکه اشتغال او با مصالح خانوادگی یا حیثیات زوجین یا زوجه در تعارض باشد.

و در شرط اشتغال محدود، زوجه فقط حق اشتغال در شغل یا مشاغل خاصی را دارد.

در این صورت، زوج نمی‌تواند زوجه را از اشتغال در شغل یا مشاغلی که در شرط ذکر شده‌اند، منع نماید.

شرط تقسیم اموال پس از جدایی:

شرط تقسیم اموال پس از جدایی در ضمن عقد، یکی از شروط اختیاری ضمن عقد نکاح است که زوجین می‌توانند در صورت تمایل، آن را در قباله ازدواج خود درج کنند.

به موجب این شرط، در صورتی که طلاق از جانب مرد واقع شود و سایر شرایط قانونی نیز موجود باشد پس از طلاق تا نصف کل اموال و دارایی های مرد به زن تعلق می‌گیرد.

این اموال شامل اموال منقول و غیرمنقول، نقدی و غیرنقدی، اموالی که زوج به تنهایی مالک آنها است و اموالی که به همراه زوجه مالک آنها است، می شود.

شرط وكالت زوجه در صدور جواز خروج از كشور:

شرط وكالت زوجه در صدور جواز خروج از كشور در ضمن عقد، يكی از شروط ضمن عقد ازدواج است كه به موجب آن، زوج به زوجه وکالت می‌دهد که با همه اختیارات قانونی بدون نیاز به اجازه شفاهی یا کتبی مجدد شوهر، از کشور خارج شود.

تعیین مدت، مقصد و شرایط مربوط به مسافرت به خارج از کشور به صلاحدید خود زن است.

برای تنظیم شرط وکالت زوجه در صدور جواز خروج از کشور، لازم است که زوج و زوجه هر دو بالغ و عاقل باشند و رضایت خود را به این شرط اعلام کنند.

همچنین، این شرط باید به صورت کتبی تنظیم شود و در سند ازدواج ثبت گردد.

انتخاب بین شروط ضمن عقد و مهریه

شروط ضمن عقد و مهریه دو نهاد حقوقی متفاوت هستند که هر کدام ماهیت و کارکرد خاص خود را دارند. مهریه یک تعهد مالی است که مرد در برابر زن بر عهده می‌گیرد و باید در صورت وقوع طلاق، آن را به زن پرداخت کند.

اما شروط ضمن عقد، همانطور که قبل تر توضیح دادیم، توافقاتی هستند که بین زن و مرد در زمان عقد ازدواج، در قالب یک سند مکتوب تنظیم می‌شود و در صورت وقوع اختلاف بین طرفین، می‌تواند به عنوان یک سند قانونی مورد استناد قرار گیرد.

انتخاب بین شروط ضمن عقد یا مهریه، تصمیمی شخصی است که باید با توجه به شرایط و نیازهای هر زوج اتخاذ شود. و در خصوص این که شروط بهتر است یا مهریه نمی‌توان پاسخ قاطعی داد چرا که هرکدام ماهیت جداگانه ای دارند.

در صورتی که زوجین به دنبال کاهش اختلافات مالی در صورت طلاق و ایجاد امنیت مالی بیشتر برای زن در صورت طلاق هستند، می‌توانند به جای مهریه سنگین، شروط ضمن عقد داشته باشند.

البته شما می‌توانید هر دو را در کنار هم داشته باشید که غالباً هم توصیه می‌گردد به هر دو توجه داشته باشید و مهریه را کاملاً حذف نکنید یا اینکه شروط ضمن عقد را به کلی نادیده نگیرید.

با این حال، لازم است که زوجین قبل از تعیین شروط ضمن عقد، از حقوق خود آگاه باشند و شروط را به صورت دقیق و روشن تنظیم کنند تا در صورت بروز اختلافات، بتوانند از آن‌ها به نفع خود استفاده کنند.

سخن پایانی:

در صورتی که در این زمینه با پرسش‌های بیشتری مواجه هستید یا می‌خواهید پاسخ دقیقی دریافت کنید، می‌توانید از مشاورین وکیل وند کمک بگیرید.

همچنین زوجین می‌توانند با مراجعه به وکیل متخصص خانواده، از شرایط ضمن عقد برای ازدواج آگاه شوند و در صورت داشتن شرایط لازم، برای عقد اقدام کنند.

گروه وکلای وکیل وند به صورت آنلاین و ۲۴ ساعت پاسخگوی سوالات شما هستند.