اگر برای 1 ملک 2 سند مالکیت صادر شود، در صورت اختلاف تکلیف چیست؟

یکی از معناهای واژه اشتباه در فرهنگ فارسی، غلط انجام دادن چیزی به صورت عمدی و سهوا است. در دفاتر اسناد رسمی به دلیل وجود پیچیدگی های زیادی ممکن است اشتباهات متعددی رخ دهد که هر کدام از آن ها معنا و مفهوم خاص خود را دارند. برای مثال ممکن است در دفترنامه در تحریر شماره یک سند عدد 512 خوانده شده اما 516 را بنویسند.

اشتباهات متداولی که در دفتر اسناد رسمی رخ می دهد معمولا شامل اشتباه های قلمی و غیر عمد در مورد تحریر و ثبت شماره سند، مشخصات و نشانی افراد، شماره استعلامات و مستندات اسناد می شود. همچنین معنی دیگر اشتباه در دفتر اسناد رسمی این است که بخشی از عبارت سند در دفتر قید نشده یا مورد معامله کمتر از ارزش واقعی نوشته شده باشد.

پیچیدگی های موجود در مورد چنین پرونده هایی باعث شده امروز در این مقاله بخواهیم رایج ترین اشتباهات در ثبت سند مالکیت را مورد بررسی قرار دهیم. همراه ما باشید!

اشتباهات احتمالی مرتبط با دفاتر اسناد رسمی

به طور کلی اشتباهاتی که در ثبت اسناد رخ می دهد، شامل موارد زیر می شوند:

• اشتباهات ثبتی

هر اشتباهی که در فرآیند ثبت املاک و غیره رخ دهد، مانند اشتباه در آگهی نوبتی، اشتباه در پذیرش ثبت و تقاضای آن، اشتباه در تفکیک، اشتباه در اندازه مساحت و حدود املاک مختلف، اشتباه مربوط به سند مالکیت جز اشتباهات ثبتی محسوب می شوند. این اشتباه از سمت اداره ثبت اتفاق افتاده اما نتیجه این اشتباه برای تنظیم سند انتقال در دفاتر اسناد رسمی باعث بروز مشکلاتی برای صاحب سند و دفاتر خواهد شد.

• اشتباهات اقراری

این اشتباه در واقع به دفتر خانه مربوط نیست و از طرف اقرار کننده اتفاق افتاده است. البته این اشتباه را می توان اصلاح نمود.

• اشتباه در موضوع سند

این اشتباه را با ذکر مثالی برای شما شفاف سازی خواهیم کرد. برای مثال در نظر بگیرید که فروشنده قصد فروش ماشینی با پلاک الف را داشته و خریدار به اشتباه پلاک ب را قبول می کند. چنین اشتباهی در موضوع سند رخ داده و زیر مجموعه اشتباه در موضوع سند قرار می گیرد.

این اشتباه هم به دفترخانه مربوط نیست و اصلاح آن باید توسط طرفین انجام شود. همچنین اشتباه رخ داده به دلیل این که در خصوص موضوع عقد قرارداد بوده از نظر حقوقی قرارداد عقد شده باطل می شود. 

• اشتباه قلمی

این اشتباه یکی از رایج ترین اشتباهاتی است که در دفاتر ثبت سند رخ می دهد و در اصطلاح به آن سهو قلم، قلم انداز یا طغیان قلم می گویند. این اشتباه به راحتی قابل اصلاح است. 

• اشتباه در تفکیک

اشتباه در تفکیک مربوط به اشتباهاتی است که در عمل تفکیک یک ملک به قطعات مختلف رخ می دهد.

• اشتباه حکمی

به اشتباهی که در تفسیر قانون یا استباط قانون رخ دهد، اشتباه حکمی می گویند. برای اصلاح این اشتباه باید برای گرفتن استعلام و استفتا از مراجع صادر کننده حکم یا مراجع که صلاحیت دارند، اقدام کرد.

• اشتباه در خود موضوع معامله 

برخی از قوانین جمهوری اسلامی ایران با قوانین مربوطه در کشور فرانسه مشابه هستند. بر همین اساس ما به سخن حقوق دانان فرانسوی در این بخش پرداخته ایم.

بسیاری از حقوقدان های فرانسوی در مورد موضوع و هویت موضوع معامله اختلاف نظراتی داشته و همواره در این مورد بحث و گفت و گو دارند. برخی از این حقوقدان ها معتقند که متعلقاتی که به یک شی مورد معامله تعلق دارند جزوی از آن معامله به حساب می آیند و باید بر طبق قانون با آن ها برخورد کرد.

این مسئله در فقه امامیه هم وجود داشته و به آن اوصاف جوهری می گونید. البته در مورد اوصاف جوهری علمای امامیه هم اختلافات زیادی با یک دیگر دارند، به هر حال در فقه امامیه کیمیت مال را وصف جوهری می دانند.

• اشتباه در سبب معامله

اشتباه در سبب معامله مانند اشتباهاتی است که در مورد علت عقد، اشتباه در سبب عقد یا اشتباه در علت معامله صورت می گیرد. برای مثال اگر ورثه فرد یا موصی له مال مشاع را افراز به تراضی نمایند و در نهایت مشخص شود که اصل وصیت باطل است، در نتیجه آن افراز هم باطل در نظر گرفته می شود. 

• اشتباه مانع از عقد

اشتباهی که موجب از بین بردن رضای عاقد شده و یا مانع توافق در رضا شود، اشتباه مانع از عقد نامیده می شود. بروز این اشتباهات از عقد معامله جلوگیری می کند.

• اشتباه محاسبه

اشتباهاتی محاسباتی بوده که در زمان عملیات حسابداری رخ می دهد. این اشتباه به راحتی اصلاح می شود.

از دیگر اشتباهاتی که ممکن است در ثبت سند مالکیت و تنظیم اسناد رخ دهد، می توان به موارد زیر اشاره کرد.

• اشتباه در مساحت و حدود درج شده در سند مالکیت
• اشتباه در تفکیک یا افراز
• اشتباه در وکالت نامه 
• اشتباه در درج شماره شناسنامه و سایر مشخصات مهم
• اشتباهاتی که قبل از امضای دفتر یار معلوم می شود.
• اشتباهاتی که بعد از امضای دفتر یار مشخص می شود.
• جا افتادن بخشی از متن سند
• اشتباه در انباری یا پارکینگ

اشتباهات موثر و غیر موثر

در مورد اسناد می توان اشتباهات را با توجه به تاثیر آن ها در اعتبار سند به دو دسته موثر و غیر موثر تقسیم کرد. از نظر دکتر لنگررودی هر اشتباهی که موجب باطل شدن نسبی یا مطلق سند و یا خیار شود، اشتباه موثر به شمار می رود. تفاوتی نمی کند که این اشتباه در خصوص تمام موارد مورد معامله بوده یا تنها مربوط به بخشی از آن باشد.

بر اساس این تعریف می توان گفت که اشتباه غیر موثر در اسناد اشتباهی است که موجب باطل شدن و خیار نخواهد شد. اما باید نسبت به رفع و اصلاح آن اقدامات لازم به عمل آید.

جمع بندی