قیمومت
صاحب نظران اغلب برای حمایت از افرادی که به حمایت نیاز دارند و نمی توانند به تنهایی از پس گذر زندگی خود برآیند قیم تعیین می کنند. قیمان وظیفه دارند از افرادی که مسئولیت آن ها را برعهده گرفته اند مراقبت کرده و اعمال و اموال آن ها را کنترل کنند.
اغلب کسانی که به قیم نیاز دارند مجنونین، سفها و صغیران هستند که جز مجنونین دائم سایر افراد به احتمال زیاد پس از مدتی دیگر نیازی به قیم نخواهند داشت و می توانند امور مالی خود را کنترل کنند.
از این رو لازم می دانیم در ادامه در مورد قیومیت بعد از رسیدن به سن قانونی و فراهم شدن شرایط مناسب نکاتی را بیان کنیم.
قیومیت چیست؟
شاید تاکنون درباره محجورین مطالبی شنیده باشید و درباره شرایط آن ها بدانید. محجورین اشخاصی هستند که نمی توانند به تنهایی امور مالی و غیر مالی خود را کنترل کنند و نیاز است شخصی در اداره این امور به آن ها کمک کند. محجورین به سه دسته مجنونان، صغیران و سفها تقسیم می شوند.
قانون به محجوران این اختیار را داده که در کنار داشتن پدر و سرپرست بتوانند قیم نیز داشته باشند تا در امور مادی و برخی از امور غیر مادی به آن ها کمک کند. البته لازم است بدانید فقط در سه صورت برای محجوران قیم تعیین می شود و اگر غیر از این باشد قانون اجازه داشتن قیم را به این افراد نمی دهد.
- در صورتی که شخص بعد از رسیدن به سن بلوغ مجنون یا سفیه شود.
- در صورتی که شخص صغیر بوده و پدر، جد پدری، وصی و یا سرپرستی نداشته باشد.
- در صورتی که شخص بالغ بوده، ولی و سرپرستی نداشته باشد و از کودکی مجنون و سفیه باشد.
قیومیت بعد از رسیدن به سن قانونی
با خواندن این مطالب اغلب افراد این سوال به ذهنشان خطور می کند که آیا قیومیت بعد از رسیدن به سن قانونی نیز ادامه پیدا خواهد کرد یا خیر. در جواب این سوال باید گفت قیمومت محجوران بعد از رسیدن قانونی بستگی به میزان حجر افراد دارد و نمی توان حکمی کلی راجع به همه محجوران صادر کرد.
اگر محجور صغیر باشد بعد از رسیدن به سن قانونی قیومیت فرد لغو خواهد شد؛ اما در صورتی که شخص سفیه یا مجنون باشد و محجوریت او پس از سن قانونی نیز ادامه پیدا کند می تواند بعد از رسیدن به سن مذکور نیز قیم داشته باشد. در صورتی که شخص مجنون دائم باشد قیم داشتن او نیز دائمی خواهد بود.
شرایط قیومت بعد از رسیدن به سن قانونی
همانطور که اشاره کردیم تنها در صورتی که محجور سفیه یا مجنون باشد می تواند بعد از رسیدن به سن قانونی قیم داشته باشد؛ اما داشتن قیم برای این افراد نیز دارای شرایط خاصی است. به عنوان مثال اگر شخص سفیه باشد یعنی نتواند امور مالی خود را کنترل کند و خوب را از بد تشخیص دهد، لازم است تا وقتی که این خصوصیت را دارا است قیم داشته باشد.
قانون در این باره این گونه می گوید در صورتی که شخص حتی بعد از رسیدن به سن قانونی نیز سفیه شود و ولی مشخصی نداشته باشد، لازم است برای او قیم تعیین شده و امور او تحت کنترل قرار گرفته شود.درباره مجنونان نیز این مسئله صدق می کند.
این افراد نیز لازم است تا وقتی که دچار مجنونیت هستند قیم داشته باشند؛ حال چه مجنون بودن این افراد به دوران کودکیشان بازگردد و چه بعد از رسیدن به سن قانونی مجنون شوند.
لازم به ذکر است در صورتی که سفیه یا مجنون قبل از رسیدن به سن قانونی دارای پدر، جد پدری و یا سرپرست باشد نیازی به تعیین قیم نیست؛ چرا که سرپرستی آن ها بر عهده شخص دیگری قرار دارد. اما در صورتی که این افراد به سن قانونی رسیده باشند اما باز هم سفیه محسوب شده و یا دچار جنون باشند می توان برای آن ها قیم در نظر گرفت؛ چرا که پس از رسیدن به سن قانونی از ولایت اشخاص خارج می شوند.
شرایط لغو قیومیت بعد از رسیدن به سن قانونی
همانطور که گفته شد محجوران تنها تا زمانی که محجور هستند و ولی و سرپرستی ندارند می توانند قیم داشته باشند. در صورتی که فرد از حالت جنون، سفیه و یا صغیر بودن خارج شود دیگر نیازی به قیم نخواهد داشت.
دسته اول که همان صغیران هستند در صورتی که ولی نداشته باشند و به سن بلوغ (در دختران ۹ سال و در پسران ۱۵ سال) برسند دیگر نیازی به قیم ندارند.
دسته دوم که همان سفها هستند در صورتی که به سن قانونی برسند و بتوانند خوب را از بد تشخیص داده و امور مالی و غیر مالی خود را کنترل کند لازم نیست دیگر زیر نظر قیم باشند. همچنین مجنونان نیز در صورتی که بهبودی خود را بیابند و به طور کامل سلامت باشند نیازی به داشتن قیم نخواهند داشت.
لازم به ذکر است طبق قانون مدنی کشور تنها در صورتی که شخص قبل از رسیدن به سن بلوغ دچار محجوریت شده باشد و پس از سن بلوغ این مشکل ادامه پیدا کند و یا بعد از سن بلوغ دچار محجوریت شود، می تواند همچنان بعد از رسیدن به سن قانونی قیم داشته باشد و نیاز به لغو آن نیست.
روند تعیین قیم بعد از رسیدن به سن قانونی
افرادی که بعد از رسیدن به سن قانونی محجور می شوند چه سرپرست داشته باشند و چه نداشته باشند خود و یا یکی از اطرافیان و خویشاوندان آن ها می تواند برای او تقاضای قیم کند. در صورتی که شخصی قابل اعتماد برای فرد محجور تقاضای قیم کند دادگاه تقاضای او را همراه با اسناد و مدارک ارائه داده بررسی خواهد کرد.
پس از ارجاع شخص محجور به پزشکی قانونی و اطمینان از محجور بودن شخص، دادگاه برای او قیم تعیین خواهد کرد. به طور قطع قیمی که تعیین می شود باید به امور قیمومت آگاهی داشته و از اموری که باید به دست بگیرد اطلاع داشته باشد.
روند لغو قیومیت بعد از رسیدن به سن قانونی
پس از آنکه شخص محجور به سن قانونی رسید، از سلامت کامل برخوردار بود و توانایی تصمیم گیری در مورد مسائل خوب یا بد زندگی خود را داشت می تواند خود یا یکی از اطرافیانش درخواستی مبنی بر لغو قیومیت به دادگاه ارائه دهد.
همچنین لازم به ذکر است نیاز نیست برای ارائه دادخواست به دادگاه مراجعه کنید؛ بلکه می توانید به یکی از دفاتر خدمات قضایی محل اقامت محجور مراجعه کرده و درخواست خود را ارائه دهید.
پس از ارائه درخواست از سوی محجور دادگاه تحقیقات لازم را برای اطمینان از سلامت کامل شخص محجور انجام داده و در صورت اطمینان از این مسئله درخواست محجور را مبنی بر لغو قیومیت قبول خواهد کرد. لازم به ذکر است دادگاه صالح برای ارائه درخواست های مرتبط با قیومیت، دادگاه خانواده است.
حرف آخر
در این مقاله تلاش کردیم شما را با تعریف قیمومیت و مسائلی چون قیومیت بعد از رسیدن به سن قانونی، شرایط قیومیت بعد از رسیدن به این سن، تعیین قیم پس از سن مذکور و همچنین روند لغو قیم آشنا کنیم. اشاره کردیم تنها با داشتن شرایط خاصی می توان بعد از رسیدن به سن قانونی قیم داشت.
پیشنهاد می شود قبل از هرگونه اقدام در زمینه تعیین قیم و یا عزل آن حتما با یک وکیل مجرب و با مهارت مشورت کنید تا نسبت به روند اداری پرونده آشنایی کامل داشته باشید. امیدواریم مطالب مذکور برایتان مفید و کاربردی بوده باشد.
