اجرای احکام مدنی جیست؟ | پیامک اجرای احکام مدنی چیست؟

یکی از مهم ترین مراحل در دادرسی یک دعوی، اجرای حکم بعد از رای قاضی است. به طور کلی هدف اصلی از تشکیل دادگاه و طرح شکواییه، اجرای قانون و احکام مدنی مد نظر قاضی برای احقاق حق خواهان است. در حال حاضر بعد از صدور نهایی رای برای خواهان و خوانده پیامکی مبنی بر اجرای احکام مدنی از سوی دادسرا ارسال می گردد. به موجب این پیام خواهان و خوانده باید برای اجرای احکام مدنی مورد نظر قاضی اقدام نمایند. اما مراحل مختلفی برای اجرای حکم وجود داشته که در صورت انجام تمامی آن ها حکم اجرا می شود.

در ادامه این مقاله تصمیم داریم تمامی شرایط و مراحل لازم برای اجرای احکام مدنی را بررسی کنیم؛ پس در صورت تمایل به کسب اطلاعات بیشتری در این مورد ادامه مطلب را از دست ندهید.

مراحل مورد نیاز برای اجرای احکام مدنی

همانطور که در بالا هم گفته شد مراحل مختلفی برای اجرای احکام مدنی باید طی گردد، به طور کلی برای تمامی پرونده های حقوقی و اجرای احکام مدنی مرتبط با آن ها باید مراحل زیر مو به مو اجرا شود.

• دادگاه حکم پرونده را صادر نماید
• شاکی تقاضای صدور اجرائیه داشته باشد
• مدیر دفتر تقاضای صدور اجرائیه را دریافت و آن ها را با گزارش های مربوطه به دادگاه ارائه نماید
• دادگاه دستور اجرای موقت حکم یا رای قطعی را صادر کند
• رئیس دادگاه برای صدور اجرائیه دستور دهد
• اجرائیه به شاکی ابلاغ گردد
• مدیر دفتر، اجرائیه را روی برگه های مخصوص اجرائیه تنظیم کند

برای اجرای حکم همان دادگاه باید به چه مواردی توجه شود؟

به طور کلی در صورت صدور رای، آن رای به خودی خود اجرا نخواهد شد. در واقع کسی که رای دادگاه به نفع او باشد باید برای اجرای حکم خود اقدام نماید. اقدام فرد باید قبل از 10 روز پس از صدور حکم صورت گیرد؛ چرا که در غیر این صورت به آن حکم رسیدگی نمی شود. 

اما به هر حال برای اجرای حکم در همان دادگاه تقاضای شاکی به همراه گزارش های مربوطه توسط مدیر دفتر به دادگاه ارائه می شود، با توجه به این درخواست و گزارش هایی که به همراه آن ارسال شده رئیس دادگاه تمامی شرایط لازم به منظور اجرای احکام را بررسی کرده و آن ها را احراز می کند. 

به طور کلی حکمی از نظر قانون اجرایی است که آن حکم قطعی بوده یا اینکه قاضی پرونده دستورات لازم برای اجرای موقت آن را صادر کرده باشد. اما دستور موقت اجرای حکم به چه معنا است؟ در پاسخ به این سوال باید گفت دادگاه در صورتی که تعیین تکلیف یک حکم فوریت داشته باشد، به در خواست متقاضی، قاضی حکم اجرای دستور موقت را صادر می نماید. 

بعد از آنکه حکم قطعی شد یا اینکه دستور اجرای موقت آن صادر گشت، دادگاه برای صدور اجرائیه دستور می دهد. با توجه به مراحلی که در بالا هم گفته شد مدیر دفتر دادگاه باید اجرائیه را روی برگه های مخصوص صدور اجرائیه تنظیم کرده و پرونده را تشکیل دهد. 

به هرحال پس این مراحل اجرائیه برای محکوم ابلاغ شده و آن فرد در موعد مقرر شده توسط دادگاه باید برای اجرای حکم حاضر شود. در آخر کار پرونده مربوط به اجراییه تحویل اجرای احکام می شود و شخصی که اجرای حکم بر عهده اوست یا همان دادورز آن پرونده را ثبت و رای صادر شده توسط قاضی پرونده را اجرا می کند. 

چه حکمی را قطعی یا لازم الاجرا می نامند؟

به طور کلی قطعی بودن یک حکم در صورتی که مهلت تجدید نظر اتمام یافته و رای در مرحله تجدید نظر تایید شده باشد، اتفاق می افتد. در واقع اگر همان ابتدای کار رای صادر شده از امکان درخواست تجدید نظر برخوردار نباشد، آن حکم لازم اجرا نام دارد. 

اما به هر حال احکام لازم الاجرا شامل موارد زیر می شود:

• احکامی که توسط مراجع دادگستری بعد از طرح دعوی صادر شده باشند
• احکامی که طبق مقررات و خارج از دادگستری صادر شوند
• احکامی که توسط مقامات غیر دادگستری اما زیر نظر دادگستری صادر شده باشند؛ مانند احکام صادر شده توسط هیئت مدیره برای حل اختلافات میان کارفرما و کارگر.

چگونگی اجرای احکام مالی

اگر حکمی مربوط به تصرف اموال غیر منقول و منقول فردی بوده و به موجب آن حکم امکان احقاق حق برای آن فرد وجود داشته باشد، بدون شک دادورز یا همان فردی که اجرای حکم بر عهده اوست عین مال را از تصرف کننده گرفته و به صاحبش باز می گرداند. 

لازم به ذکر است که در صورت وارد شدن هر گونه نقصی به آن مال، صاحب مال بعد از گرفتن مجدد آن می تواند درخواستی مبنی بر دریافت خسارت از فرد خاطی تنظیم کرده و به محضر دادگاه ارائه نماید. 

برگه اجرائیه دارای چه ویژگی های است؟

در قسمت سمت راست برگه اجرائیه تمامی مشخصات مربوط به فردی که حکم به نفع او صادر شده باشد، قرار دارد. در سمت چپ این برگه هم مشخصات فردی که حکم ابلاغ شده بر علیه او باشد، قرار گرفته است. 

اما در وسط برگه اجرائیه مشخصات حکم و موضوع نوشته می شود. معمولا تعداد برگه های اجرائیه با تعداد نفراتی که در دادگاه توسط آن حکم محکوم شده باشند، ارتباط دارد. اما تعداد نسخه هایی که از این برگه صادر می شود تنها دو نسخه بوده که یکی از آن ها در پرونده دعوی گذاشته شده و دیگری به شاکی ابلاغ می گردد. البته نسخه ابلاغ شده به شاکی مجددا در پرونده اجرائی قرار گرفته و بایگانی می شود. 

چگونه می توان به حکم دادگاه اعتراض کرد؟

به طور کلی در برخی از پرونده ها امکان اعتراض به حکم اجرایی یا تغییر رای آن ها در دادگاه وجود دارد، به هر حال اعتراض به حکم صادر شده تنها در موارد زیر امکان پذیر است:

• واخواهی

معمولا در دادگاه به فرد غایب برای دفاع از حق خود فرصتی داده می شود، این فرصت را واخواهی می گویند.

• اعاده دادرسی

اگر در حکم صادر شده خطایی وجود داشته باشد، امکان بررسی مجدد آن پرونده وجود دارد.

• اعتراض شخص ثالث

در صورتی که یک فرد در طی روند پرونده آسیب ببیند و جزو طرفین دعوی هم نباشد به آن شخص ثالث گفته شده و آن فرد می تواند به رای صادر شده در دادگاه اعتراض نمایید. 

• اشتباه قاضی

اگر در صدور حکم از قاضی اشتباهی سر زده باشد امکان رسیدگی مجدد به آن پرونده و اعتراض به رای صادر شده توسط قاضی وجود دارد. 

آشنایی با نکات مهم در اجرای احکام مدنی

• برای پرداخت تمامی خسارت هایی که به شاکی وارد شده، دادگاه اموال فرد محکوم را پس از شناسایی توقیف می کند. پس از توقیف اموال دادورز به همراه کارشناس رسمی مشغول به کار در دادگستری، اموال آن فرد را قیمت گذاری و پس از آن می فروشد. مبلغی که از فروش اموال فرد محکوم به دست می آید به خواهان یا همان فردی که رای دادگاه به نفع وی صادر گشته، داده می شود. به یاد داشته باشید در صورتی که مبلغ به دست آمده از فروش بیش از خسارت های تخمین زده شده باشد، آن را به صاحب مال عودت می دهند. 
• سازمان اجرای احکام مدنی از طریق املاک و اداره ثبت اسناد تمامی اموال مربوط به شخص محکوم را شناسایی می کند.
• در صورتی که فرد هیچ مالی برای توقیف و فروش نداشته باشد، دادگاه حکم جلب و ممنوع الخروجی او را صادر می کند.
• در صورت فوت محکوم قبل از ابلاغ اجرائیه به وصی، ولی، ورثه یا قیم محکوم ابلاغ خواهد شد.
• در صورت فوت محکوم بعد از ابلاغ اجرائیه، مجددا ابلاغیه به همراه اخطاریه به ورثه داده می شود.

چند نکته در خصوص جزئیات اجرای احکام مدنی

• به هیچ عنوان امکان اجرای احکامی که دارای یک موضوع معین نیستند امکان پذیر نخواهد بود.
• به طور کلی اجرای حکم در صورتی انجام می پذیرد که اجرائیه صادر شود، اما در برخی موارد مانند ابطال سند توسط محضر دادگاه یا اعلام اصالت، هیچ گونه اجرائیه ای ابلاغ و صادر نخواهد شد؛ بنابراین در صورتی که اجرای حکم باید به وسیله نهادها و سازمان های دولتی انجام شود، صدور اجرائیه ضروری نیست. 
• دادگاه اولیه باید اجرائیه را صادر نماید.
• قسمت اجرائی دادگاه اجرائیه را به اجرا می گذارد.
• رئیس دادگاه و مدیر دفتر باید اجرائیه را امضا کنند.
• در صورتی که محکوم قبل از صدور اجرائیه، مکان دقیق اقامتش را به دادگاه ارائه نکند، اجرائیه ده روز پس از آگهی شدن به اجرا در می آید.
• رسیدگی به پرونده در ابتدا به وسیله دادگاه، سپس مدیر اجرا و پس از آن دادورز انجام می شود. 
• در صورتی که دادورزی در دادسرا بیکار نباشد احکام به دست مدیر دفتر دادگاه یا یکی دیگر از کارمندان دادگاه اجرا می شود.
• ماموران انتظامی برای جلوگیری از هر گونه اقدام سوء رفتاری علیه کسی که حکم را اجرا می کند، در محل اجرای حکم حضور می یابند.
• در صورتی که محکوم در مقابل انجام وظیفه دادورز مقاومت کرده یا به او توهینی کند، صورت مجلسی برای وی تنظیم شده و به امضاء مامورین انتظامی و شهود می رسد.
• هر فردی که باعث ایجاد موانعی در مقابل انجام وظیفه دادورز گردد، علاوه بر اینکه طبق قانون مجازات می شود باید تمامی خسارات وارده را هم پرداخت نماید.

در چه مواقعی دادورز قادر به قبول ماموریتی که به او محول شده نیست؟

در چهار مورد زیر داورز نمی تواند ماموریتی را که به او محول کرده اند را قبول کند، و این چهار مورد عبارت اند از:

1. اجرا حکم مدنی در مورد همسر دادورز باشد.
2. اجرا حکم مدنی به خویشاندان سببی یا نسبی درجه 1 تا 3 دادورز ارتباط داشته باشد.
3. دادورز برای یکی از طرفین دعوا نقش قیم، کفیل یا وصی را داشته باشد.
4. حکم اجرای به فردی که بین آن فرد با دادورز یا همسرش دعوای کیفری یا مدنی مطرح باشد، مرتبط شود. 

جمع بندی