استشهادیه محلی چیست + نمونه حقوقی و انواع آن

استشهادیه محلی

در لغت استشهاد به معنی شاهد آوردن یا درخواست شاهد، حضور کسانی به عنوان شاهد برای اثبات دعوا است. در قانون ما هر فردی که در خصوص موضوعی ادعایی دارد و قصد اقامه دعوا را داشته باید ادعای خود را با دلایل و مستندات قانونی ثابت کند. البته باید اشاره کنیم که مدعی نمی تواند برای اثبات ادعای خود هر دلیلی را به کار ببرد. بنابراین او تنها می تواند از دلایلی استفاده کند که در قانون مشخص شده اند.  

در مقابل فرد دیگر نیز می تواند مدارک ارائه شده را انکار کرده و مستنداتی ارائه دهد که ادعای فرد را از بین ببرد. در قانون مدنی برای اثبات دعوی ادله های مختلفی بیان شده است. به طور کلی قانون گذار 5 مورد را به عنوان ادله اثبات دعوا تعیین کرده که مهمترین آن ها شهادت شهود است.

منظور از استشهادیه شهادت شهود با امضای آن ها در یک فرم کتبی است. با توجه به اهمیت این موضوع در دادگاه، ما در این مقاله قصد داریم در مورد استشهادیه اطلاعات لازم را در اختیار شما قرار دهیم.


استشهادیه چیست؟

همان طور که در ابتدا اشاره کردیم هر فردی که در دادگاه ادعایی بر علیه فرد دیگری دارد برای این که بتواند ادعای خود را ثابت کند می تواند از برخی از ادله ای که در قانون تعیین شده اند، استفاده نماید.

این ادله به او کمک می کنند تا بتواند رای دادگاه را به نفع خود دریافت کرده و پیروز پرونده باشد. از مهمترین ادله اثبات دعوا که در قانون مدنی تعیین شده، می توان به شهادت شاهدین اشاره کرد.

شهادت شهود یکی از پر استفاده ترین و پرکاربردترین ادله در ایران است. به منظور شهادت دادن آن چه که اتفاق افتاده، شاهدین باید نزد قاضی حاضر شده و هر آن چه رخ داده را برای قاضی بیان کنند.

گاهی ممکن است شهود به هر دلیلی نتوانند در دادگاه حاضر شوند و یا نخواهند با خوانده در دادگاه مواجه شوند یا این که تعداد شاهدین زیاد باشد و حضور تمام آن ها در دادگاه ممکن نباشد.

در این صورت خواهان باید فرم مخصوصی تهیه کرده و اظهارات شاهدین را ثبت نماید و آن را به عنوان یک سند معتبر به دادگاه تحویل دهد. در واقع این سند استشهادیه بوده و شاهدین باید اظهارات خود را امضا کنند.

بنابراین برای تعریف استشهادیه می توان آن را اینگونه بیان کرد که استشهادیه یک سند کتبی بوده که شهود، گزارشات خود را بر روی آن نوشته و آن را امضا کرده اند. استشهادیه به عنوان یک سند به دادگاه ارائه شده و خواهان باید سایر ادله و مدارک لازم را همراه با آن تحویل دهد.

در نظریه مشورتی 7/99/1073 مورخ 28 آبان 1399 در مورد استشهادیه بیان شده که استشهادیه به عنوان شهادت و بینه شناخته نمی شود. بنابراین مطالب کذب آن جزء شهادت دروغ به شمار نمی رود و نمی توان بر اساس ماده 650 قانون مجازات اسلامی تعزیرات فرد را مجازات کرد.


مجازات جرم جعل استشهادیه

بسیاری از افراد برای این که بتوانند رای دادگاه را به نفع خود اخذ کنند و پیروز پرونده باشند اقدام به جعل استشهادیه می کنند. استشهادیه که تکمیل شده و به امضای شهود رسیده، به منزله یک سند عادی بوده و جعل آن بر اساس قانون مجازات خاص خود را دارد.

در ماده 536 قانون مجازات اسلامی به این موضوع اشاره شده و بیان شده که هر فردی اسناد و نوشته های غیر رسمی را جعل و تزویر کند و از آن ها استفاده نماید، علاوه بر این که باید خسارات وارده را جبران کند، به حبس از 6 ماه تا 2 سال حبس یا 3 تا 12 میلیون ریال جزای نقدی محکوم خواهد شد.


کاربرد استشهادیه

با توجه به این که شهادت شاهدین یکی از مهم ترین ادله های اثبات دعوا است و برای بیان اظهارات شاهدین در صورت عدم حضور آن ها از فرم استشهادیه استفاده می شود، برخی ها تصور دارند که شهادت شهود و استشهادیه با هم برابر و یکی هستند.  

این تصور اشتباه است و این دو موضوع با هم تفاوت دارند و کاربرد های آن ها نیز متفاوت است. در بین ادله اثبات دعوا جایگاه استشهادیه به صورت دقیق تعیین نشده است.

با این وجود این گونه به نظر می رسد که استشهادیه نزدیک به تحقیق محلی است. در واقع استشهادیه محلی، مهمترین نوع استشهادیه محسوب می شود. اعتبار شهادت شاهدین قطعا از استشهادیه محلی بیشتر است و در صورتی که شاهدین در دادگاه حضور یابند دیگر دلیلی برای وجود استشهادیه نیست و جایگاهی ندارد.  

دلیل این امر این است که شاهدین با حضور در دادگاه و بیان اظهارات خود قسم یاد می کنند و این یعنی شهادت شهود معتبرتر از استشهادیه خواهد بود و به وجود آن نیازی نیست.

به علاوه در صورتی که شرایط لازم برای شهادت شهود و تعداد آن ها ایجاد شده باشد، استناد به شهادت به نظر قاضی بستگی دارد و تشخیص این که استشهادیه ارزش دارد یا خیر به نظر وابسته است. در شرایط خاصی قاضی تصمیم می گیرد تا استشهادیه را به جای شهادت شهود بپذیرد و در پرونده از استشهادیه استفاده کند.  

اولین شرط این است که تعداد شاهدین زیاد باشد و همه آن ها نتوانند در دادگاه حاضر شوند. دومین شرایط هم زمانی است که شاهد به دلایل متفاوت نمی تواند با خوانده یا خواهان رو به رو شود و از حضور در دادگاه امتناع می کند.


انواع استشهادیه

همان گونه که در بخش های قبل نیز اشاره کردیم استشهادیه فرم مخصوصی بوده که شهود باید شهادت خود را بر روی آن درج نمایند.

شاهدین باید اظهارات خود را در مورد دعوای بین خوانده و خواهان را بیان کرده و برای داشتن اعتبار، آن را امضا نمایند. بنابراین می توان نتیجه گرفت که استشهادیه کاربرد زیادی داشته و در دعاوی مختلف مورد استفاده قرار می گیرد.

استشهادیه مانند هر موضوع دیگری در انواع مختلفی وجود دارد. از مهم ترین انواع استشهادیه ها می توان به موارد زیر اشاره کرد.

  • استشهادیه محلی
  • استشهادیه توهین
  • استشهادیه محل سند ازدواج
  • استشهادیه اعسار
  • استشهادیه درخواست دفترچه بیمه خدمات درمانی روستایی
  • استشهادیه در خصوص حضور در دفترخانه


توجه داشته باشید که استشهادیه باید بر اساس واقعیت بوده و به صورت اصولی و صحیح تکمیل شده و به امضای شاهدین رسیده باشد. در صورتی که بعد از تنظیم استشهادیه خواهان یا خوانده بر خلاف واقع از آن استفاده نماید و یا استشهادیه را تغییر را دهد، جرم جعل صورت گرفته و بر اساس قانون مجازات اسلامی، مجازاتی که در موارد فوق به آن اشاره کردیم برای فرد در نظر گرفته می شود.

نکته مهمی که در تنظیم سند استشهادیه وجود دارد این است که شاهد باید فردی که برای او استشهادیه را تکمیل و امضا کرده است را بشناسد. در غیر این صورت استشهادیه خلاف واقع خواهد بود.


نمونه لایحه استشهادیه

بسمه تعالی

ریاست محترم دادسرای شهرستان عمومی و انقلاب " نام شهرستان محل وقوع بزه یا محل اقامت یا اختفاء متهم"

با سلام


احتراما به استحضار می رساند:

در تاریخ ............................ آقای / آقایان – خانم ها ...................................... فرزند...................................... به نشانی ......................................... با بکار بردن الفاظ توهین آمیز، نسبت به اینجانب توهین و فحاشی نموده اند، با عنایت به ادله اینجانب که عبارت از استشهادیه / و شهادت شهود می باشد، تعقیب و مجازات نامبرده / نامبردگان به اتهام توهین به استناد ماده 608 قانون مجازات اسلامی مورد استدعاست.

ضمنا نشانی اینجانب نیز عبارت از .............................................. می باشد.


با تشکر و سپاس فراوان

"نام و نام خانوادگی شاکی"


جمع بندی

همان طور که گفته شد برای اثبات دعوا ادله مختلفی وجود دارد. مهم ترین ادله اثبات دعوا شهادت شاهدین است. گاهی ممکن است شاهدین به دلایل مختلف نتوانند در دادگاه حضور یابند.  

در این صورت خواهان برای اثبات ادعای خود فرم استشهادیه را تکمیل کرده و شاهدین اظهارات خود را در آن نوشته و امضا کنند. استشهادیه در انواع مختلفی وجود دارد که هر یک از آن ها کاربرد خاص خود را دارد و بیان کردیم مهم ترین آن استشهادیه محلی است.