اجرت المثل در صورت طلاق از سوی زوجه
یکی از حقوقی که لازم است در هنگام طلاق مورد بررسی قرار بگیرد اجرت المثل زن است. پرداخت اجرت المثل دارای شرایط و مقرراتی است که میزان آن باید طبق مقررات آیین دادرسی مدنی مورد محاسبه قرار بگیرد. در ادامه قصد داریم به شرایط اجرت المثل در صورت طلاق از سوی زوجه بپردازیم.
هنگامی که زن و شوهر با یکدیگر ازدواج می کنند و نکاح بین آن ها خوانده می شود زوجین نسبت به همدیگر دارای حقوق خاصی می شوند که رعایت این حقوق و پرداخت حقوق یکدیگر برای آن ها الزامی می شود. همچنین هنگامی که زن و شوهر بخواهند از یکدیگر طلاق بگیرند نیز این حقوق مورد محاسبه قرار می گیرند تا حق زوجین به طور کامل پرداخت شود.
اجرت المثل چیست؟
قبل از آنکه بتوانیم در مورد قوانین مرتبط با اجرت المثل صحبت کنیم باید بدانیم در قانون اجرت المثل زوجه به چه معناست. به طور کلی اجرت به معنای مزد و المثل نیز به معنی اعمال است.
از این رو می توان اجرت المثل را مزد اعمالی دانست که زوجه در خانه مشترکش با زوج به آن ها اقدام کرده است و انجام این اعمال جزو وظایف او نبوده و از لحاظ شرعی و قانونی می توانست از انجام این کارها خودداری کند.
در ماده ۳۳۶ قانون مدنی اجرت المثل اینگونه بیان شده است که:«چنانچه زوجه، کارهایی را که شرعا به عهده وی نبوده و عرفا برای آن کار، اجرت المثل باشد، به دستور زوج و با عدم قصد تبرع انجام داده باشد و برای دادگاه نیز ثابت شود، دادگاه، اجرت المثل کارهای انجام گرفته را محاسبه و به پرداخت آن حکم می نماید. »
دریافت اجرت المثل در صورت طلاق از سوی زوجه
در بخش قبل به مفهوم اجرت المثل پرداختیم. حال می خواهیم بدانیم آیا دریافت اجرت المثل در صورتی که طلاق از سوی زوجه باشد امکان پذیر است یا خیر. برای جواب دادن به این سوال باید به ماده مذکور رجوع کنیم. در این ماده حرفی از عدم دریافت اجرت المثل در صورت درخواست طلاق از سوی زوجه نیامده و شرطی مطرح نشده است.
از این رو باید بگوییم چه درخواست از سوی زوج باشد چه زوجه دریافت اجرت المثل امکان پذیر است و زوجه می تواند در قبال کارهایی که در منزل شوهر انجام داده است مزد دریافت کند. البته لازم به ذکر است دریافت اجرت المثل تنها مختص زمانی نیست که زوجین تصمیم به طلاق دارند؛ بلکه زن هر زمان که بخواهد می تواند با مراجعه به دادگاه خانواده خواستار دریافت اجرت المثل خود شود.
نکته ای که لازم است بدانید آن است که اگر زن در طول زندگی مشترک در قبال دریافت حقوقی چون حق طلاق، اجرت المثل خود را بخشیده باشد نمی تواند در صورت پشیمانی برای درخواست این نوع اجرت اقدام کند. عدم توانایی درخواست مذکور به آن دلیل است که زوجه این حق را از خود ساقط کرده و در قبال آن حقوق دیگری دریافت کرده است.
میزان اجرت المثل در صورت طلاق از سوی زوجه
برای اجرت المثل نمی توان مقدار معینی تعیین کرد؛ چرا که میزان آن با توجه به شرایط زندگی زوجین و اعمالی که زوجه انجام داده است متفاوت خواهد بود. لازم به ذکر است میزان اجرت المثل توسط کارشناسان رسمی دادگستری نسبت به اعمالی که انجام شده و مدت زمان انجام آن ها تعیین خواهد شد.
به عنوان مثال اجرت المثل خانمی که پنج سال از مادر شوهر و پدر شوهر خود مراقبت کرده با شخصی که تنها یک فرزند دارد و تنها از او مراقبت کند است، یکسان نخواهد بود و مقدار اجرت المثل آن ها با توجه به میزان اعمال هر یک تعیین خواهد شد.
شروط دریافت اجرت المثل در صورت طلاق از سوی زوجه
برای آنکه اعمال زوجه دارای اجرت باشد و اجرت المثل به زن تعلق بگیرد لازم است این اعمال شروطی را دارا باشند. بدون آنکه این شرایط و شروط وجود داشته باشند دریافت اجرت المثل امکان پذیر نخواهد بود. این شروط به عبارت زیر هستند.
- اعمال انجام شده از لحاظ عرفی و شرعی دارای اجرت المثل باشند که اغلب اعمال عرفا دارای اجرت هستند.
- مهم ترین شرط دریافت اجرت المثل آن است که اعمالی که انجام می شود جزو وظایف زن نباشند و شرعا و عرفا انجام آن ها برای زن واجب نباشد.
- در صورتی که مرد خواهان عملی از سوی زن باشد، زوجه می تواند اجرت مثل آن عمل را دریافت کند.
- اعمالی که زن انجام داده است با قصد تبرع یا همان رایگان بودن نبوده و زوجه از ابتدا خواهان دریافت اجرت المثل آن عمل بوده باشد.
- شرط آخر نیز آن است که رعایت تمام شروط بالا در دادگاه مورد اثبات قرار گیرد.
چگونگی درخواست دریافت اجرت المثل در صورت طلاق از سوی زوجه
برای درخواست اجرت المثل دو روش وجود دارد.
روش اول زن درخواست طلاق را به دادگاه ارائه داده است و می خواهد علاوه بر آن، درخواست دریافت اجرت المثل را نیز مطرح کند. در این صورت لازم است درخواستی مبنی بر دریافت اجرت المثل نوشته و به یکی از دفاتر خدمات قضایی ارائه دهید. ارائه درخواست باید همراه با مدارک مورد نیاز باشد.
پس از آن که درخواست مورد نظر ارائه شد، پرونده شما به دادگاه خانواده ارجاع داده می شود و پس از آنکه اجرت المثل تعیین شد و کارشناس نسبت به تعیین حکم اقدام کرد دادگاه به پرداخت آن رای خواهد داد. روش دیگری نیز برای اداره درخواست دریافت اجرت المثل وجود دارد.
در این روش هنگامی که در سامانه ثنا حساب خود را افتتاح کرده و قصد ثبت درخواست طلاق را داشتید در قسمت ستون خواسته ها علاوه بر درخواست طلاق باید درخواست دریافت اجرت المثل را نیز ثبت کنید. درخواست شما لازم است از طریق دفاتر خدمات قضایی در سامانه ثبت شود.
پس از این مرحله دادگاه خانواده برای رسیدگی به پرونده شما زمانی تعیین خواهد کرد که زوجین هر دو در جلسه دادرسی حاضر شود. رسیدگی به هر دو درخواست زوجه از طریق کارشناسان دادگستری مورد بررسی قرار خواهد گرفت و میزان اجرت المثل محاسبه خواهد شد. در صورت موافقت دادگاه، حکم طلاق و پرداخت اجرت المثل صادر می شود.
هزینه درخواست اجرت المثل در صورت طلاق از سوی زوجه
هنگامی که درخواست از سوی شما مطرح می شود برای آنکه درخواست ثبت شود لازم است هزینه اولیه ای پرداخت کنید که به آن هزینه درخواست می گویند. هزینه درخواست شامل دستمزد تایپ و ثبت فردی است که در دفاتر خدمات قضایی این مسئولیت ها را به عهده دارد. حدوداً دفاتر مبلغ ۱۰۰ تومان بابت ثبت درخواست دریافت می کنند.
در هنگام دادرسی باید هزینه دیگری نیز پرداخت کنید به نام هزینه دادرسی که حدود ۳٫۵ درصد مبلغ کل اجرت المثل خواهد بود. از آنجایی که هنگام ارائه درخواست مبلغ اجرت المثل مشخص نیست دفاتر خدمات قضایی که درخواست شما را ثبت می کنند، علی الحساب مبلغی را از شما دریافت می کنند و باقی مبلغ باقی مانده را پس از آنکه کارشناس اجرت المثل تعیین کرد از شما خواهند گرفت. البته خسارات و هزینه های دادرسی را می توان از مرد نیز دریافت کرد.
در صورتی که نیاز داشته باشید از یک وکیل برای انجام امور مرتبط با پرونده خود کمک بگیرید لازم است هزینه های مربوط به حق الوکاله وکیل را نیز بپردازید. برای هزینه های حق الوکاله نمی توان مبلغ معینی در نظر گرفت؛ چرا که میزان آن به قراردادی بستگی دارد که شما با وکیل عقد می کنید. اما به طور متوسط از سوی آیین نامه حق الوکاله، تعرفه اینطور بیان شده که حق الوکاله در مسائل مرتبط با اجرت المثل تا ۵۰۰ میلیون ریال (۸ درصد اجرت) و در صورت محاسبه مازاد، مبلغ مذکور تا ۲ میلیارد ریال (۷ درصد اجرت) خواهد بود.
دادگاه صالح برای درخواست اجرت المثل در صورت طلاق از سوی زوجه
لازم به ذکر است درخواست اجرت المثل چه از سوی مرد باشد و چه زن، در دادگاه خانواده بررسی می شود و تعیین حکم و رسیدگی به آن در حوزه کاری شورا حل اختلاف نیست. در ماده ۹ شورای حل اختلاف درباره مهریه، جهیزیه، نفقه و غیره صحبت شده؛ اما راجع به اجرت المثل چیزی گفته نشده است. به همین دلیل است که نمی‌توان برای رسیدگی به پرونده‌های مرتبط با اجرت المثل به شورای حل اختلاف مراجعه کرد.
مدارک مورد نیاز برای درخواست اجرت المثل در صورت طلاق از سوی زوجه
برای آنکه درخواست شما از سوی مراجع مربوطه رسیدگی شود لازم است مدارک و اسنادی را ارائه دهید. علاوه بر مدارکی که مربوط به مشخصات شخصی شماست، ارایه مدارکی که برای اثبات سخنتان مبنی بر حق دریافت اجرت المثل نیاز است نیز لازم خواهد بود. این مدارک به عبارت زیر هستند.
سخن آخر
در این مقاله تلاش کردیم شما را با اجرت المثل در صورت طلاق از سوی زوجه و قوانین این حوزه آشنا کنیم. همچنین به توضیح مسائلی چون تعریف اجرت المثل، دریافت اجرت المثل در صورت طلاق از سوی زوجه، میزان اجرت المثل، شروط دریافت آن، چگونگی درخواست دریافت اجرت المثل، هزینه های درخواست، دادگاه صالح و مدارک مورد نیاز برای درخواست اجرت المثل پرداختیم.
کمک گرفتن و مشورت با یک وکیل با تجربه و با مهارت یکی از راههایی است که اغلب صاحب نظران در مسائل و مشکلات مختلف حقوقی به آن تاکید می کنند. امیدواریم مطالب مذکور توانسته باشد در حوزه قوانین مرتبط با اجرت المثل به شما کمک کنند.
